Ikasturteko helburuak, etxeko ardurak… pilatzen doaz gure gorputzeko ximurrak. Gorputza deskantsua eskatzen ari zaigu eta, burua, kontrara, oraindik orain mila zereginetan. San Juan gaua aprobetxatuko dugu lekua okupatu baino egiten ez digun pentsamendu okerra kaleratzeko. Idatzi ohartxoa eta sutara. Agur! Itxia da zikloa. Eguzkiarekin bat hasiko da libre geratutako espazioa bizipen positiboz betetzen... eta gorputza deskantsatzen.
Egurra tallatzeko afizioa berreskuratu eta lasai bidaiatzeko aprobetxatu nahi dut jubilazioa”
Erretiroa hartu aurretik Gorkarekin hitz aspertuan aritzeko aukera izan dugu. Ibilbide luzea egin du MONDRAGONen. Bidaiatzeko, seme-alabekin gehiago egoteko eta egurra zizelkatzeko aprobetxatuko ditu, besteak beste, hemendik aurrerako denborak.
Jubilazioa gainean. Zer sentsazio daukazu?
Egia esan, ez daukat sentimendu berezirik. Uztaileko opor batzuen aurrean bezala nago: oporrak datoz eta erlaxatuta sentitzen naiz. Jubilazioak ez dit ezinegonik sortarazi, eta ez daukat espektatiba berezirik. Opor luzeak direla pentsatuko dut…
Jubilazio ordenatua izan da zurea, ezta?
Bai, urteak betetzen joan naizenez, ez da sorpresa izan. Nire partetik, mugarriak betetzen eta planifikatzen joan naiz dena. Beharbada nire lanpostuaren erreleboa lehenago erabaki izan balitz, lasaiago ibiliko ginateke amaieran, baina ondo joan da, bai…
Nolakoa izan da zure ibilbidea?
Fagor Etxetresnetako bulego orokorretan hasi nintzen 1982an, Urki-ri lotutako lanetan. Hortaz, 42 urte egin ditut lanean. Orduan 21 urte eta oso lan ilusionagarria nituen… Akordatzen naiz txartel gorri berezi bat eman zidatela, pase unibertsala, desorduetan lanera sartu ahal izateko… Mongelosek eta nik geneukan txartel hori, eta beharra zegoenean goizaldeko 3:00etan joaten nintzen lanera. Gero 1994an Fagor Arrasaten ere ibili nintzen lanean tarte batean, eta ondoren, MONDRAGON zentro korporatiboan denboraldi baterako sartu nintzen, eta 30 urte eman ditut bertan.
Zer daramazu zeurekin?
Jende asko ezagutu dut, eta harreman on asko egin ditut leku guztietan. Horrekin noa. Ez daukat oroitzapen txarrik. Agian nire laneko lehen etapa askoz ilusionagarriagoa izan zen, gazteak ginen, ikasi eta lana egiten genuen, mundua jan behar genuen… Larunbat eta igandeetan ere lan egiten genuen. Gerora, Fagor Etxetresnen itxierako prozesua oso mingarria izan zen denontzat, nahiz eta enpresa erabaki modura oso zuzena izan zen. Negozioa saltzeko prozesua gogorra izan zen.
Dena den, ni oso gustura egon naiz beti eduki dudan lanarekin, eta lankideekin ere berdin… Zentro korporatiboan ere bai. Beraz, ezin da gehiago eskatu.
Zer da aurrerantzean egingo duzuna?
Egingo ez dudana da auditoretzak, diru kontuak eta horrelakoak, hori seguru (kar-kar-kar!!). Aurrerantzean ere modu ordenatuan egin nahi ditut gauzak: bidaiatu, nire hobbyak, etxeko lantxoak… Garai batean zura zizelkatzen nuen, eta berreskuratu egin nahi nuke egurra tallatzeko afizioa. Eta nire kasuan brikolajeko hobbyak ez dira amaituko sekula. Seme-alabak bisitatzera ere joango naiz: seme bat Mexikon bizi da, alaba Galizian, eta seme gaztea Eibarren, Fagor Automationen dabil eta.
Zure ordezkoari erakutsi al diozu brikolaje lana?
Ez, ez, casting bat egin beharko duzue (kar-kar!). Baina lasai, baten bat irtengo da…
Euskararekin zerbait egiteko asmorik badaukazu?
Ni gai naiz euskara ulertzeko, baina hitz egiteko zailtasuna daukat, eta ez dut uste hori lortuko dudanik, baserriren batean egonaldi trinkoren bat egiten ez badut, behintzat… Hortaz, nire jarrera da besteak gonbidatzea niri euskaraz egitera, eta nik gaztelaniaz erantzutea. Besteak hori onartzeko prest badaude, ni oso pozik.
A! Ba, Emunekoek ezagutuko dituzte brikolaje lanak behar dituzten baserriak, seguru!
Kar-kar-kar! Hori da, hesiak konpondu, teilatua berritu… eta euskara merke ikasi!
Amaitzeko, beste mezurik?
Ondo-ondo jarrai dezazuela hemen, eutsi umore onari eta adiskidetasunari, eta inportantea, osasuna denontzat!
Mila esker, eta zorte on etapa berrian, Gorka!
Ana Saezek eta Rafa Polek erretiroa hartuko dute uztailean. Urte askoan lan egin dute MONDRAGONen, finantza arloan. Bien ideia izan da egun hodeitsuan LK3ko terraza berrian argazkia ateratzea, Kontarirako.
Bestalde, Rafak galdera batzuei erantzuteko tartea ere hartu du:
Koreara eta Japoniara bidaia bat egiteko plana daukat, eta baratzea eta etxe ingurua zainduko ditut”
Non eta nola hasi zinen lanean?
Beste guztiok bezala, behin ikasketan amaituta auditoria eta aholkularitzetako hautaketa prozesuetara aurkezten hasi nintzen, baina tartean Laboral Kutxaren hautaketa proba batzuetan apuntatu nintzen: 100 lagun baino gehiago egon ginen proban hemen, Olandixon, eta aukeratua izan nintzen; badirudi Aramaiokoa nintzela esateak pisua izan zuela, kar-kar! Ikasbide programan sartu nintzen, beraz, formakuntza jasotzen genuen Otaloran eta ondoren enpresa batean lan esperientzia egiteko aukera genuen, niri Fagor Etxetresnetara joatea egokitu zitzaidan, garbiketa negoziora, Garagartzara. Asko ikasi nuen, arlo guztietan. Beraz, nire lehen lan kontratua Laboral Kutxarekin izan zen, orduko Caja Laboralekin.
Eta ondoren, zein izan da zure ibilbidea?
Behin Ikasbide programa bukatuta, Fagor Etxetresnetan gelditu nintzen, eta urtebetera bazkide sartu nintzen. Hiru-lau urte egin nituen bertan, eta 1992an Marketin arlora egin nuen jauzi. Bertan beste hiru urte eman nituen.
Entzunda daukat baduzula famaturen batekin orduko anekdota bereziren bat, ezta?
Bai, bai! Garai hartan Ikerlanen lanean zebilen Ane Igartiburu ospetsu bihurtzen ari zen, eta gu Aspes markarentzat irudi gazte baten bila genbiltzan. Ane modelo agentzia batekin lanean zebilenez eta guk aurrekontu txikia genuenez, ezin izan genuen azkenean bere irudia lortu, baina bai, berarekin zuzeneko elkarrizketak izan nituen eta oso jatorra izan zen.
Behin Marketin arloan utzita, MONDRAGONera, ezta?
1995ean lanpostua jarri zuten ohar taulan eta, ordurako aldaketa bat nahi nuenez, curriculuma bidali eta lanez aldatu nuen maiatzean. Ordutik hemen nago! 29 urte! Bizitza oso bat! Marketin mundu zoro horretatik, dena planifikatua eta lerrokatua zegoen leku batera etorri nintzen, aldaketa izugarria izan zen.
Nola gogoratzen duzu zure lehenengo laneguna MONDRAGONen?
Fagor Etxetresnetan nire ordezkoa topatzea ez zen erraza izan eta, beraz, MCCko nire arduraduna, Javier Sagasta, oso urduri zegoen. Laboral Kutxara joan zen Lucia ordezkatu nuen, egun bakarra egon nintzen berarekin, baina oso ondo azaldu zidan lanpostua. Lehenengo egunean ezagutu nituen baita ere Marixabel Zubizarreta, Joxe Mari Erdozia eta Luis Molins. Gorka Molinero ere egun batzuk lehenago hasi zen hemen lanean, eta esan daiteke elkarrekin egin dugula ibilbidea.
Zelako harremana eduki duzu lankideekin?
Oso ona, iruditzen zait oso giro ona egon dela beti hemen, egoera zailetan ere jakin dugu gure artean giro ona mantentzen.
Zer sentimendu nagusitzen zaizu barruan unea iritsi ahala?
Egia esan, badakit etapa hau amaitu dela eta lasai nago zentzu horretan, familia egoerak ere erretiroa hartzera bultzatu nau, baina zehazki non sartzen naizen ez dakidan sentsazioa dut.
Zerekin zoaz harro?
Momentuak horrela eskatzen zuen, baina ofimatikaren aplikazioak ezarri genituenean, datuak esplotatzeko sistemak eta informazioaren kudeaketa hobetu genuen, autonomia asko irabazi genuen finantzetako teknikariok eta, egia esan, iraultza bat izan zen. Lan oso ona egin genuela jabetzen naiz, informazioa modu eraginkorragoan eta erakargarriagoan aurkezteko aukera eman zigun.
Arantzarik geratu zaizu?
Power BI… kar-kar-kar! Ez, oso gustora nago ibilbideaz. Azken urteetan, gainera, kooperatibetara irten eta beraiekin zuzenean lan egiteko aukera izan dut; oso aberasgarria izan da niretzat.
Zer egingo duzu etapa berrian?
Erretiroa aurreratzeko arrazoi nagusiena familia egoera izan da. Hasiera batean familia zainduko dut, baina badut asmoa bidaiatzeko. Proiektu bat dut familiako lagun batekin Korea eta Japoniara bidaia bat egiteko, oraindik ez dakit noiz, baina hor dago. Baratzea eta etxeko inguruak txukuntzea ere tokatuko zait.
Zer ez zenuke egiten amaitu nahi?
Jende batek, erretiroa hartzean, hipokondria sindrome bat izaten du. Nire helburua da horretan ez erortzea.
Zer daukazu esateko lankideei?
Hemen daudenentzat eta jada gurekin lanean ez dauden lankide ohientzat esker hitzak besterik ez ditut. Oso maitatua sentitu naiz eta oso pozik noa denekin izandako harremanarekin.
Ortuan deskonektatu eta sormena lantzen dut”
Bere baratzean letxuak, marrubiak, masustak… ditu Jagoba Zabalak. Lanerako baino burua deskantsurako erabiltzen du, deskonektatzeko eta sormena lantzeko. Ez du pestizidarik erabiltzen. Buruhauste gehien hezetasunak sortzen dizkio. Iaz, esaterako, nahi baino tomate gutxiago bildu zituen hezetasunaren ondorioz hondatuta. Bere etxera joanez gero entsalada goxo bat, kalabazin krema… sukaldatzeko prest agertu da.
Entzun podcasta.
Udako asmoen bueltan galdetu eta destino ugari bildu ditugu. Helburuak antzekoak, ordea: deskantsatzea eta gozatzea.
Nire bizitzako kontzerturik hoberena izan da”
Bere ametsetako bat bete berri du Joseluk: ACDCren kontzertu bat aurrez aurre bizitzea. Hiru anai eta lagun batekin Sevillaraino joan da horretarako eta, bere hitzetan, “bizitzako kontzerturik hoberena izan da”. Musika taldeei, garai bateko Arrasateko taberna eta kontzertuei... buruz hitz egiteko aprobetxatu dugu aitzakia. Hemen emaitza.
Adimen Artifizialaren garapenak hizkuntza teknologietan izan du eraginik. Hamarnaka adibide ditugu. Outlook-ek, esaterako, euskaraz bidalitako mezuak hainbat hizkuntzatan irakurtzeko aukera eskaintzen du. Mezuak euskara hutsez bidaltzeko geroz eta aitzakia gutxiago beraz.
Mezuez gain, dokumentuak ere formatua errespetatuz itzultzeko aukera eskaintzen digute euskal garatzaileek sortutako itzulpenetarako bitartekoek. PPTX, Word… dokumentuan sortu duguna formatu berdinean baina guk hautatutako hizkuntzan itzultzen dituzte segundo gutxi batzuetara. Beti errepasatu behar da eta, komunikazio ekintzaren helburuaren arabera, zuzentasunari (Euskaltzaindiaren arauak) eta jatortasunari (euskaratik sortua den) gehiago edo gutxiago erreparatuko diogu, alegia, guk geuk errepasatuta balekoa den ala itzultzaile profesionalen esku utzi behar dugun erabakiko dugu.
Irailetik aurrera Zentro Korporatiboko langileok bitarteko hauekin lan egiteko aukera izango dugu, Orai NLPren Elia itzultzaile automatikoa erabiliz. Euskarazko aukera gehiago bermatzea eta euskarazko sorkuntza igotzea izango ditugu helburu nagusi eta planifikatuta egingo dugu lanketa, adierazleekin emaitzak neurtuz.
MONDRAGONeko giroak, funtzionatzeko erak, sustatzen dituen balioek eta lanpostuak berak erakarri naute”
Hilabete inguru darama gurekin lanean lankide berri honek. Maite Urgoiti Solagaistua da, durangarra. Finantzak maite ditu eta ibilbide interesgarria egin du MONDRAGONera iritsi den arte: Deustu eta Finlandia artean egin ditu ikasketak, auditoretza munduan ibili da PwCn, gero Elkargin, ondoren irakasle MU-Enpresagintzan... Sara Galinorekin eta Eli Fernandezekin ari da elkarlanean; oso teknikoa da daukan lana, eta asko gustatzen zaio hori.
Saski Baskoniaren zale sutsua da, eta igerilari ona, Getaria-Zarautz trabesia hainbatetan egin du eta. Asko bidaiatu du munduan zehar, baina Laidako hondartza gomendatu digu.
Berba errazekoa da Maite, eta alaitasuna transmititzen du. Oso ondo sentitu da hilabete honetan MONDRAGONeko ekosisteman, eta eskertuta dago lankideek egin dioten harrerarekin.
Podcasteko elkarrizketa entzunez, gauza asko jakingo duzu Maiteri buruz.
MONDRAGON, S. Coop.-ek AI generatiboaren erabilera sustatzeko lau mintegi antolatu ditu. Mintegi hauek Otaloran egiten dira, eta dagoeneko langileek interes handia erakutsi dute parte hartzeko.
Lehen mintegia ikuspegi orokor batekin hasten da, AI generatiboaren aplikazio nagusiak azalduz. Hurrengo mintegietan, gai zehatzagoak jorratzen ari dira, hala nola testu eta datuen sorkuntza, GPT ereduen garapena, eta prozesuen automatizazioa.
Mintegi hauetan, hainbat negozio arlotako aplikazioak aztertzen ari dira. AI teknologiak lan-prozesuetan eta eguneroko jardueretan dituen aukerak erakustea da helburua, betiere langileen eraginkortasuna handituz.
Hitzaldi eta ariketa praktikoen bidez, parte-hartzaileek AI tresnak modu eraginkorrean erabiltzen ikasten ari dira, horrela, beren eguneroko lana errazteko aukera izanik. Hauek dira, besteak beste, mintegietan aztertzen ari diren gaiak: ChatGPT bidezko testu-sorkuntza, Microsoft Copilot-en erabilera eta API bidezko prozesuen automatizazioa.
Hitz gutxitan, MONDRAGONen ekimen honek erakusten du AI generatiboaren potentziala eta nola erabil daitekeen lan munduan hobekuntzak lortzeko. Teknologia berrietan trebetasuna ezinbestekoa da etorkizuneko erronkei aurre egiteko.
Javier Santosek AA Sortzailearekin egindako testua eta irudia.
Urteak daramatza lanean MONDRAGONeko Berdintasunaren Ikas Komunitateak, kooperatibetan generoaren begirada txertatu eta etengabeko aurrera pausuak emateko baliabideak eskainiz. Berdintasun batzordetako kideen formazioak, berdintasun planen diseinua eta berrikuspena, ordainsari sistemaren erregistroa, jazarpen protokoloa.. hainbat dira urtean zehar antolatzen diren formakuntza eta ikastaroak. Eta guzti horretan buru belarri ibili dira Ibon Antero eta Yolanda Lekuona gure lankideak, Mar Gaya aholkulariaren gidaritzapean.
2025ean “Berdintasunerako 100 neurri” gidaren 4 ardatz landuko dira tailer formatuan: erantzukidetasuna, formazioa, kultura eta jazarpena. Horietako bigarrena izan genuen ekainaren 7an. Formazioei generoaren betaurrekoekin begiratzeko, hamarnaka lagun bildu ginen.
Emakumeek eta gizonek formazioa jasotzeko aukera berdinak dituzte?
Galdera horrekin eman zion hasiera Mar Gayak saioari. Nola komunikatzen dira formazio aukera horiek? Kontutan hartzen ditugu zein ordutegitan eskaintzen diren? Lanaldi murriztuan dauden pertsonen egoerak kontuan hartzen al ditugu? Erantzunak baino galdera gehiago izan genituen saioan zehar, hausnarketarako une eta tresna ugari eskainiz.
Izan ere, ez da berdina formazio kopurua edo formazio ordu kopurua. Adierazle bi desberdin direla ez dago zalantzarik. Sarritan formazio ohikoenak (segurtasunarekin lotutakoak) eskaintzen ditugu eta, beraz, gutxiago dira zaintzen eta hazten jarraitzeko aukerak eskaintzen dituzten formazioak. Interesgarria litzateke ere pertsonako egindako inbertsio ekonomikoa aztertzea, segregazio bertikalaren irizpidetik aztertuz, noski.
Mahaian eserlekua izatea aniztasuna da, ahotsa izatea inklusioa eta ahots hori entzuna izatea pertenentzia. Lizz fosslien.
Esaldi eder hau jarri zigun mahai gainean Mar Gayak bere saioan, zalantzarik gabe salan geunden guztioi zer pentsatu eta hausnartu eman ziguna. Behin eta berriro azpimarratu zigun berdintasuna kooperatibako estrategian txertatuta egon behar dela, generoaren ardatz desberdinetan formazioa ez dela beharrezkoa izan behar, begirada dela txertatuta eta errotuta egon behar dena. Zuzendaritzatik hasi eta azkenengoz sartu diren bazkide eta langileenganaino, begiradak portaera eta jarrera desberdinak izatera eramango gaituelako, dibertsitatea eta inklusioa benetan izatera.
Mikroinpaktuak, etengabeko mezuak, inkontzientean ondo errotzeko mezuak.
Karteldegia, bideoak, komunikazio plan etengabe bat beharrezkoak dira generoaren begirada kooperatiban, eta kooperatibatik haratago gure gizartean, txertatzeko. Sarritan formazio soiletarako uzten ditugu gai hauek, baina benetan pertsonak trebatzea nahi baldin bada, eta ez soilik formatzea, gaitasunak eta ezagutzak jasotzea, ekintzak edo begiradak eraldatzeko, beharrezkoa da elkarrizketa eta hausnarketa uneak partekatzea, benetan orduan egingo baitu gure buruak klik.
Bukatzeko, saio hauetan ohitura bilakatu den bezala, Mar Gayak gai honetaz hausnartzen jarraitzeko liburu bat proposatu zuen: Qui parla i qui calla, Irene Yúferarena. Momentuz katalanez argitaratuta dago soilik baina, hemen zenbait galdera luzatzen dizkigunak: bileretan nork hitz egiten du gehiago? Zenbat minutu gehiago? Nor jesartzen da salaren erdigunean? Nork egiten ditu aurkezpenak? Nork kentzen du ahotsa?
Ulgor abian jartzeko garaian Arizmendiarrietak ezagutzen zuen formula kooperatiboa. Hala ere, enpresa industrialak sortzeko ez zituen estimu handitan. Zergatik? Batetik, enpresa industrial kooperatiboak historian zehar ez ziren izan oso arrakastatsuak. Bestetik, Espainiako kooperatiba legearen arabera (1942.ekoa), Estatuak kooperatibetan esku hartzen zuen, adibidez, Kontseilu Errektoreko eta Zaintza Batzordeko kideen aukeraketa baldintzatuz.
Arizmendiarrietak (eta lehen fundatzaileek) egin nahi zuena zen enpresa kristauago bat, enpresa justuago bat. Langileak izan behar ziren jabe eta kudeatzaileak eta enpresa mota eraginkorra izan behar zen. Horregatik, enpresa mota kapitalistak ondo egiten zuena hartuko zuen eta alderdi soziala gehituko zion. 1956.eko abuztuan “Estatutos de Ulgor, S.A.” idatzi zuen koadjutoreak, baina Madrilen ez zuten onartu. Edonola ere, lanean hasteko baimena eman zieten. Ia hiru urtetan hara eta hona ibiliko da Arizmendiarrieta harik eta bere enpresa modeloa Madrilen ontzat eman arte: 1959ko apirilean onartu ziren Ulgor, Sociedad Cooperativa-ko estatutuak. Ordutik da ofiziala Arizmendiarrietak asmatutako enpresa eredua.
Izerdiaren saria, eguneroko ogia
Zentro Korporatiboko Mintza Taldeak sortutako bigarren podcasta duzue hau. Bertan, gure arteko hainbat bitxikeria eta jakingarri kontatu dizkizuegu, atalez atal. Argazkian ikus dezakezuenez, gogor egin dugu lan bi minutuko emaitza hau jasotzeko. Gozatu!
Apirilean, maiatzean eta ekainean urteak bete dituzuelako edo beteko dituzuelako. Segi ba horrela, formal-formal, urtero betetzen. Eta banan-banan, e?
Iñigo Albizuri, Eduardo Beltran de N., Ander Etxeberria, Zigor Ezpeleta, Amaia Fernández, Amaia Ferro, Sara Galino, Itziar Gaztañaga, Irune Idigoras, Michel Iñigo, Iñigo Uñurrategi, Amaia Isazelaia, Juan Andres Joaristi, Carolina Mejía, Amaia Ramos, Patxi Sáez de Viteri, Javi Santos eta Amaia Egia.
